Δύο όψεις

Tου Γ.Χ.Παπασωτηρίου

Ευφορία στο χρηματιστήριο Αθηνών μετά τον τραπεζικό «γάμο». Κάποιοι επιχαίρουν για το γεγονός. Τα μίντια προβάλλουν μεγάλως την είδηση. Κάποιοι άλλοι, όμως, ανησυχούν έντονα και ζητούν τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας τους. Αλλά η περίφημη τρόικα ζητάει πιο «ευέλικτες» σχέσεις εργασίας, δηλαδή περισσότερες απολύσεις, κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων και μεγαλύτερες μειώσεις μισθών και συντάξεων. Στη γαλλική Societe Generale δύο εργαζόμενοι αυτοκτόνησαν. Αυτό, όμως, θα περάσει στα «ψιλά» των εφημερίδων. Αντιθέτως, η καταγγελία του κινέζου καλλιτέχνη Ai Weiwei στη διαδικτυακή σελίδα του Newsweek για την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κινέζων θα προβληθεί και θα αναπαραχθεί παντού. Εντούτοις, ό,τι λέει ο Ai για το Πεκίνο ισχύει και για οποιαδήποτε δυτική πρωτεύουσα. «Το Πεκίνο είναι δύο πόλεις. Η μία είναι της εξουσίας και του χρήματος… Η άλλη είναι μια πόλη της απελπισίας. Βλέπω τους ανθρώπους μέσα στα λεωφορεία και δεν βλέπω καμιά ελπίδα στα μάτια τους», τα λόγια αυτά του κινέζου καλλιτέχνη ισχύουν και για την Αθήνα, για το Λονδίνο, για το Παρίσι, για τη Νέα Υόρκη, εκεί όπου κάθε μνήμη έχει χαθεί και κανείς από τους «κάτω» δεν έχει από κάπου να πιαστεί, ενώ ατομικά δικαιώματα που κατακτήθηκαν με δάκρυα και αίμα καταργούνται εν μια νυκτί. «Κάθε χρόνο εκατομμύρια κινέζοι [εσωτερικοί μετανάστες] εισρέουν στο Πεκίνο για να κατασκευάσουν τις γέφυρές του, τους δρόμους του, τα σπίτια του… είναι οι σκλάβοι του Πεκίνου… Σε ποιον ανήκουν αυτά τα σπίτια; Στα μέλη της κυβέρνησης, στους διαχειριστές της βιομηχανίας άνθρακα, στους διευθυντές των μεγάλων επιχειρήσεων…», ρωτάει και απαντά ο Ai Weiwei.
Αλλά το ίδιο συμβαίνει παντού. Εκατοντάδες χιλιάδες αφρικανοί μετανάστες πνίγονται στη Μεσόγειο στην προσπάθειά τους να βρουν στην Ευρώπη εργασία και προοπτική. Σήμερα, μάλιστα, στην Ευρώπη εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι χειρότερα κι από σκλάβοι, είναι άνεργοι, είναι νέοι και νέες που ενδέχεται να μην εργαστούν ποτέ στη ζωή τους. Γιατί, όμως, προβάλλεται η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κίνα όταν και στη Δύση ισχύει το ίδιο; Γιατί η μεγάλη αντιπαράθεση μεταξύ της παλιάς αυτοκρατορίας(Δύση) και της αναδυόμενης(Κίνα) μόλις έχει αρχίσει και θα καλύψει όλα τα πεδία, ακόμα και αυτό της ιδεολογικής προπαγάνδας.

Το φαινόμενο, όμως, της κυβερνητικής διαφθοράς στην Κίνα ενυπάρχει και στη Δύση. Παντού, τα σημερινά κόμματα (τα οποία πλέον λειτουργούν ως ομόκεντροι κύκλοι-δίκτυα και όχι ως πυραμίδα) στον ηγετικό πυρήνα τους απαρτίζονται από ένα διαπλεκόμενο δίκτυο συμβούλων και εκπροσώπων διαφόρων συμφερόντων. Έτσι, η διαφθορά δεν είναι απλώς οικονομική (ή ηθική) αλλά και πολιτική. Το φαινόμενο της προσωπολατρείας (όπως σε κάθε ολοκληρωτισμό), της εικονοποιίας, του εξωραϊσμού και γενικά της πολιτικής ως προσομοίωσης δεν είναι ίδιο μόνο των ολοκληρωτικών καθεστώτων ανατολικού τύπου αλλά και δυτικού. Αλλά στη Δύση το παιγνίδι με τις λέξεις, τους ευφημισμούς και τις «αθώες απάτες» δεν έχει τελειωμό. Σ’ αυτή την κατεύθυνση η σημερινή «δυτική δημοκρατία» δεν θεωρείται ολοκληρωτικό φαινόμενο αλλά «μια παραβολική κίνηση της δημοκρατίας»(Κράουτς)!
Το επιχείρημα ότι οι εταιρείες και «τα μέλη της παγκόσμιας ολιγαρχίας» δεν φθάνουν στο σημείο να αφαιρέσουν τα πολιτικά δικαιώματα από τους «κάτω» δεν λέει τίποτα, όταν οι ψήφοι είτε χειραγωγούνται είτε αγοράζονται (χωρίς εισαγωγικά). Και στη Δύση οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζονται ως μακροοικονομικοί παράγοντες σταθερότητας της κοινωνίας, ενώ ο περίφημος «ανταγωνισμός» τους έχει καταστεί ένας «αγώνας εκπτώσεων» ή «ευελιξίας» στους όρους εργασίας, στους μισθούς και στους φόρους. Μία εξισορροπιστική απάντηση σ’ αυτή την εξέλιξη είναι το κράτος πρόνοιας, το οποίο όμως βάλλεται πανταχόθεν. Η «φιλελεύθερη» δημοκρατία έχει καταστεί μία σχοινοβασία που έχει μπατάρει από τη μία πλευρά εξαιτίας του άνισου συσχετισμού δυνάμεων.