Και πάλι η διαφθορά

του Γ.Χ.Παπασωτηρίου
Η Ελλάδα είναι μία «χώρα διεφθαρμένη». Η διαπίστωση είναι γνωστή από παλιά λέει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αυτός ο οποίος όταν μιλάει παραπέμπει στον Αλμπέρ Καμύ που έλεγε πως «Κάθε φορά που ακούω έναν πολιτικό λόγο ή διαβάζω για τους ιθύνοντες, με κυριεύει, εδώ και χρόνια, φρίκη, γιατί δεν ακούω τίποτα που να βγάζει ανθρώπινο ήχο. Οι ίδιες πάντα λέξεις που λένε τα ίδια ψέματα...». Το καινοφανές εν προκειμένω είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι πλέον δεν διστάζουν να προβάλλουν τα ψεύδη τους με έναν φοβερό κυνισμό. Τους ακούμε τώρα, επί παραδείγματι, να λένε ότι η συζήτηση για την επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους είναι «θεωρητική» και διερωτώμεθα, ποιον εμπαίζουν; Αλλά ευθυνόμαστε κι εμείς γι’ αυτό.
«Δεν φταίει ο Μπερλουσκόνι αλλά οι Ιταλοί που τον ψηφίζουν» επισημαίνει ο Ουμπέρτο Έκο, απομυθοποιώντας την έννοια λαός και την δήθεν αείποτε δημοκρατική κρίση της συλλογικότητας αυτής, προειδοποιώντας, συγχρόνως, για τον κίνδυνο ενός νέου φασιστικού φαινόμενου, που είναι ήδη ορατός στην Ευρώπη.
Άραγε, υφίσταται, σήμερα, η συλλογικότητα που αποκαλείται λαός, έχοντας ως έννοια δημοκρατικά χαρακτηριστικά; Ή μήπως έχουμε εκατομμύρια ασύμπτωτες ατομικές τροχιές; Φοβόμαστε ότι ισχύει το δεύτερο. Δεν πάει πολύς καιρός (λίγο πριν την κρίση) που οι νεοφιλελεύθεροι θριαμβευτές μυκτήριζαν κάθε κοινωνικό μύθο που απέπνεε συλλογικότητα, ενώ, αντιθέτως, δόξαζαν τον τροπαιούχο πυρήνα της αγοράς και της αγοραίας κοινωνίας που είναι η ατομική συνείδηση.

Άραγε, για να επανέλθουμε, είναι διεφθαρμένη όλη η χώρα, ολόκληρος δηλαδή ο ελληνικός λαός; Θα ξαναθυμήσουμε την πολιτική διαθήκη(1896) του Χαρίλαου Τρικούπη που άρχιζε με τη μεγάλη παθογένεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος, ότι «Είναι απολύτως πλέον αδύνατον να διοικηθώμεν υπό το κράτος του ρουσφετιού». Στις αρχές του 21ο αιώνα η Ελλάδα όχι μόνο εξακολουθεί να διοικείται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αλλά το πελατειακό σύστημα και η διαφθορά νομιμοποιήθηκαν μέσω της «κοινωνίας του ρίσκου», άλλως πως από το νεοφιλελευθερισμό που παραδόξως δεν εισήχθη στην Ελλάδα από τη ΝΔ αλλά από τους «σοσιαλιστές-εκσυγχρονιστές». Όλα τότε –και η διαφθορά- νομιμοποιήθηκαν μέσω του απόλυτου σχετικισμού της μετανεωτερικότητας. Υπ’ αυτή την οπτική το ηθικό –με την εργαλειακή του διάσταση- ταυτίστηκε με το νόμιμο. Έτσι η ηθική έπαψε να θέτει «ένα ως εδώ», ένα μέτρο στην υπερβολή και στο ασίγαστη απληστία για την μεγιστοποίηση με κάθε τρόπο του κέρδους. Πρώτοι οι εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ απονομιμοποίησαν την πολιτική λειτουργία της ηθικής, αποδίδοντάς της το στίγμα του συντηρητισμού.

Γι’ αυτό σήμερα πρέπει να ξαναεφεύρουμε μια πολιτική ηθική που θα ενεργοποιεί την ανάγκη του δημοκρατικού διαλόγου, θα ανασυστήνει το δημόσιο χώρο και θα αναδεικνύει την ανυπέρβλητη ανάγκη του συν-ανήκειν. Προπάντων, οφείλουμε να «μαυρίσουμε» όσους μας εμπαίζουν.