Το Πανεπιστήμιο του Μνημόνιου

                                             
του Λάζαρου Απέκη

Η Υπουργός «Παιδείας» της κοινοβουλευτικής δικτατορίας ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ, Α. Διαμαντοπούλου, παρουσίασε στην τελευταία Σύνοδο των πρυτάνεων, αλλά και με πρόσφατες δηλώσεις της, τα σχέδια του ΠΑΣΟΚ και της τρόικας για το Δημόσιο Πανεπιστήμιο.
Αποκαλύπτεται ότι η πολιτική τους για τον «περιορισμό του δημόσιου τομέα» περιλαμβάνει όχι μόνο τη συρρίκνωση του δημόσιου πανεπιστημίου αλλά και την πλήρη ανατροπή του χαρακτήρα και του κοινωνικού του ρόλου. Πρόκειται για μια επίθεση διάλυσης του δημόσιου πανεπιστημίου, της δημόσιας δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης που ξεπερνά κάθε προηγούμενη.
Οι κυβερνητικοί κανίβαλοι του «εκσυγχρονισμού», που χαρακτήριζαν άτολμη και καταψήφιζαν την αναδιάρθρωση της ΝΔ (Γιαννάκου), σχεδιάζουν να κατεδαφίσουν με «τόλμη» αυτό που γνωρίζουμε ως πανεπιστήμιο, αφού κατά τον Γ. Παπανδρέου «...το ελληνικό πανεπιστήμιο όπως το ξέραμε έχει κλείσει τον κύκλο του»! Μάλιστα η Υπουργός «Παιδείας» εκτιμά ότι τώρα υπάρχουν οι προϋποθέσεις για αυτό: «Τα τελευταία χρόνια είναι ελπιδοφόρο το ότι διαμορφώθηκε ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα μέσα στα πανεπιστήμια... Θεωρώ ότι η ύπαρξη αυτών των δυνάμεων αποτελεί μια στέρεη προϋπόθεση, ώστε η κυβέρνηση να προχωρήσει στις αναγκαίες αλλαγές μέσα από δημόσιο διάλογο και ανταλλαγή απόψεων».

Το πρώτο χτύπημα της κυβέρνησης ήταν η «ρύθμιση» για τα κολέγια: αφού ψήφισε την αναγνώριση των τίτλων των κολεγίων σαν ισότιμων με των δημόσιων πανεπιστημίων και την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας 36/2005 και των αποφάσεων του Ευρωδικαστηρίου για τα επαγγελματικά δικαιώματά των αποφοίτων των κολεγίων (κυκλοφόρησε και το αντίστοιχο ΠΔ), νομιμοποίησε την λειτουργία 30 τέτοιων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Έπραξε ακριβώς ό,τι απαιτεί το Μνημόνιο! Με την «τακτοποίηση» αυτή, πλέον, ένα μέρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που παρέχεται στους νέους δεν είναι ενταγμένο στο δημόσιο σύστημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά εκχωρείται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, χωρίς δικαίωμα της πολιτείας να ασκεί ουσιαστικό έλεγχο. Ό,τι απαιτούν οι χώρες που εξάγουν «υπηρεσίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Επέβαλαν, δηλαδή, την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση παρακάμπτοντας το «εμπόδιο» του άρθρου 16 του Συντάγματος!

Ο σχεδιασμός για τη συρρίκνωση και για την πλήρη ανατροπή του χαρακτήρα και του κοινωνικού ρόλου του δημόσιου πανεπιστημίου περιλαμβάνει: ανατροπή στη μορφή διοίκησης, ανατροπή στον τρόπο χρηματοδότησης-διαχείρισης, ανατροπή στη δομή και στο χαρακτήρα των πανεπιστημιακών σπουδών, ανατροπή στη χωροταξία και στη λειτουργία Ιδρυμάτων και Τμημάτων.

Η διοίκηση του Πανεπιστημίου

Σχεδιάζεται η διοίκηση του Πανεπιστημίου από ένα «Συμβούλιο Διοίκησης», όπου θα συμμετέχουν και «κοινωνικοί φορείς εξωτερικοί προς τα Πανεπιστήμια», επειδή, κατά την Υπουργό, η «διαμόρφωση των στρατηγικών επιλογών και κατευθύνσεων του Πανεπιστημίου αφορά ολόκληρη την κοινωνία». Τη διοίκηση θα αναλάβει αυτό το όργανο που θα «εκπροσωπεί την κοινωνία», και τα συλλογικά ακαδημαϊκά όργανα (Σύγκλητος, ΓΣ Σχολής) θα περιθωριοποιηθούν με αρμοδιότητες «καθαρά ακαδημαϊκές». Και βέβαια το μεγάλο «αγκάθι» για όλους τους «εκσυγχρονιστές», η εκπροσώπηση των φοιτητών, θα ακυρωθεί!
Αναιρούν, δηλαδή, τις δύο βασικές αρχές που όρισαν την διοίκηση των ΑΕΙ από τις αρχές της δεκαετίας του 1980: την αυτοδιοίκηση και τη συνδιοίκηση με συμμετοχή φοιτητών και εργαζομένων στα όργανα διοίκησης.
Με πρόσχημα τη διαφάνεια και την «κοινωνική λογοδοσία» σχεδιάζεται η πλήρως αδιαφανής διοίκηση χωρίς την εποπτεία-παρέμβαση της πανεπιστημιακής κοινότητας. Θέλουν, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου και άλλων παραγόντων στο «Συμβούλιο Διοίκησης», να επιβάλουν στα Πανεπιστήμια να λειτουργούν σαν ιδιωτικές επιχειρήσεις ακολουθώντας τους κανόνες της αγοράς και την πολιτική της κυβέρνησης.

Η πλήρης οικονομική αυτοτέλεια

Σχεδιάζεται η «πλήρης διαχείριση των Οικονομικών των Πανεπιστήμιων, περιλαμβανομένης της μισθοδοσίας, να περιέλθει στα ίδια τα Πανεπιστήμια». Η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων από το κράτος - που σύμφωνα με τις δηλώσεις θα παραμείνει περιορισμένη - θα γίνεται «επί τη βάσει προγραμματικών συμφωνιών (τόσο σε επίπεδο ιδρύματος όσο και σε επίπεδο τμημάτων)», που θα περιλαμβάνουν την επίτευξη μετρήσιμων στόχων, όπως τον αριθμό των πτυχιούχων εντός της χρονικής περιόδου της διάρκειας των σπουδών, την απορροφητικότητα των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας, αλλά και τις ερευνητικές - επιχειρηματικές επιδόσεις.

Σχεδιάζεται, λοιπόν, η πλήρης «οικονομική αυτοτέλεια» των πανεπιστημίων για να αντιμετωπίζουν «αυτοτελώς» τον οικονομικό μαρασμό τους αναζητώντας πόρους εκτός δημοσίου, με εισαγωγή διδάκτρων και χορηγιών - ακόμη και με «ίδρυση εδρών με χορηγία ιδιωτών» - με περικοπές μισθών και προσωπικού. «Οικονομική αυτοτέλεια» με κλείσιμο όσων Τμημάτων δεν ανταποκρίνονται στα «κριτήρια».

Η εφαρμογή της «αξιολόγησης» θα είναι το εργαλείο για την κατάταξη των Τμημάτων και Ιδρυμάτων με αγοραία κριτήρια «αποδοτικότητας» για να τους επιβληθεί πλήρως η εμπορευματική - επιχειρηματική λειτουργία (βλ. βρετανικό παράδειγμα).

Οι δυνάμεις του επιχειρηματικού πανεπιστημίου διεκδικούν, με σχετική επιτυχία ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, την πλήρη ηγεμονία τους στη λειτουργία του δημόσιου πανεπιστημίου. Οι «ανατροπές» που ετοιμάζει η κυβέρνηση ξεπερνούν και αυτούς.

Ανατροπή της ακαδημαϊκής δομής του πανεπιστημίου

Όπως δηλώνεται, βασική ακαδημαϊκή μονάδα θα είναι η Σχολή που θα απονέμει και τα πτυχία με βάση προγράμματα σπουδών. Τα Τμήματα θα υφίστανται ως διοικητικές μονάδες. Η εισαγωγή των φοιτητών θα γίνεται σε Σχολές. Η κατανομή τους στα επιμέρους προγράμματα σπουδών θα γίνεται μετά από το τέλος του πρώτου ακαδημαϊκού έτους, «ανάλογα με την επίδοση και τις προτιμήσεις των φοιτητών, χωρίς να αποκλείεται και η αλλαγή προγράμματος σπουδών σε επόμενα έτη». Θα εφαρμοστεί σύστημα «πιστοποίησης όλων των προγραμμάτων σπουδών».

Σχεδιάζουν, λοιπόν, την κατάργηση της βασικής δομής του πανεπιστημίου, του Τμήματος, που έχει την ευθύνη του προγράμματος σπουδών και των σπουδών σε ένα ορισμένο επιστημονικό πεδίο, που εγγυάται ότι οι απόφοιτοι έχουν επιτυχώς σπουδάσει μια συγκεκριμένη επιστήμη και που βεβαιώνεται από το χορηγούμενο κοινό πτυχίο.

Στόχος τους είναι οι φοιτητές να ακολουθούν «ευέλικτα» προγράμματα και ατομικές διαδρομές στις σπουδές τους στις Σχολές και όχι στα Τμήματα. Έτσι, οι Σχολές θα έχουν την ευθύνη να χορηγούν αντί πτυχίων ακόμη και εξατομικευμένα πιστοποιητικά σπουδών (Ήδη έχει νομοθετηθεί το Συμπλήρωμα Διπλώματος: φάκελος προσόντων)!

Αυτό οδηγεί φυσικά στην ακύρωση ήδη από το Πανεπιστήμιο, μέσα από τις σπουδές, κάθε έννοιας συλλογικών επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων, που θα αποτελέσει το τελειωτικό χτύπημα στα ήδη εγκληματικά ακυρωμένα εργασιακά δικαιώματα των νέων.

Αν συνδυαστούν αυτές οι στοχεύσεις με το ότι «τα προγράμματα δια βίου μάθησης θα αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο των πανεπιστημιακών σπουδών», προκύπτει ένα πλέγμα «σπουδών» στο οποίο θα εντάσσονται «ισότιμα» όλες οι μορφές εκπαίδευσης και κατάρτισης, όπως εγκαίρως είχαμε αναδείξει και καταγγείλει όταν παρουσιάζονταν οι στόχοι της ΕΕ για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης σύμφωνα με τη διαδικασία Μπολόνια. Για την επιβολή αυτών των ανατροπών επιλέγεται «η υιοθέτηση και εφαρμογή του εθνικού πλαισίου προσόντων (NQF) κατά τα πρότυπα του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων». Πρόκειται για ένα μηχανισμό που θα πιστοποιεί και θα κατατάσσει τα εφόδια ανεξάρτητα από τη διαδικασία απόκτησής τους (βλ. το αντίστοιχο νομοσχέδιο).

Η γενικευμένη επίθεση στη φυσιογνωμία του δημόσιου πανεπιστημίου ολοκληρώνεται με την «απόλυτη» εφαρμογή των πιστωτικών μονάδων (ECTS) σε συνδυασμό με την «πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών» από «ανεξάρτητες» αρχές από το εσωτερικό και το εξωτερικό (βλ. και έκθεση ΑΔΙΠ).

Για τα μέλη ΔΕΠ

Εκλογές: Η εκλογή των μελών ΔΕΠ θα γίνεται από «διεθνούς σύνθεσης εκλεκτορικά σώματα, με δυνατότητα εκλογής και αλλοδαπών ως μελών ΔΕΠ». Και για να ολοκληρωθεί η «διεθνοποίηση» του Πανεπιστημίου θα επιτρέπεται η κατοχή θέσης ΔΕΠ παράλληλα σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού και σε ελληνικό πανεπιστήμιο!

Μισθοδοσία: Η κυβέρνηση με την «οικονομική αυτοτέλεια» θέλει οι μισθοί των πανεπιστημιακών να πάψουν να ορίζονται από ενιαίο μισθολόγιο και να εξαρτώνται από τις «επιδόσεις» τους και μάλιστα να είναι αποτέλεσμα ατομικής διαπραγμάτευσης με τη διοίκηση. Αυτό θα οδηγήσει σε απολύσεις και στη γενίκευση της ελαστικής εργασίας. Μάλιστα κάποιοι «προτείνουν» ακόμη και την κατάργηση της μονιμότητας και για τους Επίκουρους Καθηγητές.

«Προεργασία» για αυτές τις «ανατροπές» αποτελεί και η, μετά από αίτημα του σημερινού προέδρου της ΠΟΣΔΕΠ (!) στον πρωθυπουργό, κατάργηση του ανώτατου ορίου αμοιβής των μελών ΔΕΠ από συμμετοχή τους σε ερευνητικά προγράμματα! Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο θριαμβεύει!

Για τους φοιτητές

Καταργείται επί της ουσίας η δωρεάν σίτιση και στέγαση, αφού οι παροχές προς τους φοιτητές θα είναι υπόθεση της «αυτοτελούς» διαχείρισης του κάθε πανεπιστημίου και όχι υποχρέωση της πολιτείας.

Το δωρεάν σύγγραμμα καταργείται, αφού σχεδιάζεται να αντικατασταθεί με το «ηλεκτρονικό σύγγραμμα που θα είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο»!

Δηλώνεται ότι «για να πάψουν τα πανεπιστήμια να λειτουργούν σαν εξεταστικά κέντρα θα αναθεωρηθεί το σύστημα των εξετάσεων». Το χαρακτήρα αυτών των «αλλαγών» αποκαλύπτουν «πρόθυμοι» πρυτάνεις που φτάνουν μέχρι το σημείο να προτείνουν την καταβολή διδάκτρων από τους φοιτητές που αποτυγχάνουν για δεύτερη φορά στις εξετάσεις!

Στόχος τους είναι να επιβληθεί ένας «επαγγελματισμός» στις πανεπιστημιακές σπουδές ώστε να βιώνονται από τους φοιτητές σαν ένας ατομικός αγώνας δρόμου προς την έξοδο - το πτυχίο - μεταπτυχιακό - διδακτορικό.

Όμως, όσα εφόδια και να αποκτήσουν - όσο γρήγορα και αν το καταφέρουν - ο άγριος ταξικός πόλεμος θα τους υποχρεώσει να αντιμετωπίσουν την ανεργία των νέων του 35% (σήμερα!) και τον πρώτο μισθό «μαθητείας» του ανειδίκευτου εργάτη!

Χωροταξική και θεματική αναδιάρθρωση (λειτουργική ενοποίηση)

Η κυβέρνηση, εκμεταλλευόμενη τα προβλήματα και τις αδυναμίες της «διεύρυνσης» του πανεπιστημίου (προϊόντα της πολιτικής ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), σχεδιάζει τώρα τη «λειτουργική και θεματική αναδιάρθρωση - λειτουργική ενοποίηση» των πανεπιστημίων με την εφαρμογή ενός πανεπιστημιακού «Καλλικράτη», η οποία θα οδηγήσει σε υποχρεωτικές συγχωνεύσεις και κατάργηση Τμημάτων ή και Πανεπιστημίων με απολύσεις προσωπικού και περιορισμό των φοιτητών, στην υποβάθμιση και στη συρρίκνωση της δημόσιας και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης. Πρώτα «θύματα» θα είναι τα Πανεπιστήμια της περιφέρειας.

Επιχειρούν πλέον το «απόλυτο» χτύπημα στο δημόσιο Πανεπιστήμιο, στη δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση!

Γι αυτό καταφεύγουν και στον ΟΟΣΑ, που «κατέχει την τεχνογνωσία», αντί του ΔΝΤ στο οποίο έχουν εκχωρήσει την αρμοδιότητα για τα υπόλοιπα θέματα της κοινωνίας! «...Υποστήριξη του όλου εγχειρήματος θα ζητηθεί και από εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ...».

(Για να μη ξεχνάμε: στους εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ είχε καταφύγει ο Γ. Παπανδρέου και το 1995 όταν ήταν υπουργός Παιδείας για να προετοιμάσει την τότε «μεταρρύθμιση» του ΠΑΣΟΚ!)

Η Σύνοδος των πρυτάνεων συμφωνεί με τους στόχους της κυβέρνησης, αλλά ζητά η «επιχείρηση» να γίνει με πρωτοβουλία των ιδρυμάτων! (βλ. 64η Σύνοδος). Οι ομάδες του επιχειρηματικού πανεπιστημίου και των «εκσυγχρονιστών» όλων των αποχρώσεων («χίλιοι», «πρόθυμοι», «σοφοί») συναινούν. Πρόσφατα δεκάδες πανεπιστημιακοί διαγκωνίστηκαν για το ποιοι θα αναλάβουν πρυτανείες ενώ επιχειρείται η οριστική κατεδάφιση του δημόσιου Πανεπιστημίου.

Η ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ (συμμαχία κυρίως ΠΑΣΟΚ και «ανανεωτικών» του ΣΥΝ - τώρα της Δημοκρατικής Αριστεράς), όταν δεν πρωτοστατεί, υπερθεματίζει. Η ηγεσία αυτή έχει, με την επιχείρηση «ανακατάληψης» της ΠΟΣΔΕΠ, εξουδετερώσει τη λειτουργία των συλλόγων ΔΕΠ και μετέτρεψε ένα μαχητικό Συνδικάτο, ανεξάρτητο από την πολιτική εξουσία και τη διοίκηση των πανεπιστημίων, σε όργανο κυβερνητικού συνδικαλισμού.

Η στάση του πανεπιστημιακού κινήματος

Το πανεπιστημιακό κίνημα διεκδικεί ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προσφέρει δωρεάν δημόσια ανώτατη εκπαίδευση υψηλής στάθμης σε όλους τους νέους.

Η ηγεσία του υπουργείου επιβεβαιώνει ότι ως τα μέσα του Σεπτέμβρη θα είναι έτοιμη να «καταθέσει τις προτάσεις της», με στόχο την ψήφιση νέου νόμου στις αρχές του 2011.

Στον προγραμματισμό αυτής της χωρίς προηγούμενο επίθεσης το πανεπιστημιακό κίνημα πρέπει να αντιπαραθέσει άμεσα το δικό του πρόγραμμα δράσης. Είναι ανάγκη να οργανώσουμε τα βήματα της αντίδρασής μας με αντιπληροφόρηση της πανεπιστημιακής κοινότητας και της κοινωνίας για τα νέα μέτρα και με οργάνωση δυναμικών κινητοποιήσεων για την αποτροπή τους. Σε αυτό μπορούν να συμβάλουν κοινές επιτροπές δράσης πανεπιστημιακών, φοιτητών και εργαζομένων στα πανεπιστήμια.

Το πανεπιστημιακό κίνημα, όπως έπραξε στις προηγούμενες επιθέσεις, αλλά μέσα σε δυσμενέστερες συνθήκες σήμερα, μπορεί και πρέπει να πορευτεί μαζί με τους νέους, τους εκπαιδευτικούς, τους εργαζόμενους, το λαό για να υπερασπιστούμε τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματά μας, την παιδεία, την δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση.

Αν επιτρέψουμε στην κυβέρνηση της τρόικας και στους υποστηρικτές της να επιβάλουν τα σχέδιά τους, το Πανεπιστήμιο δεν θα είναι πλέον ούτε δωρεάν, ούτε δημόσιο, ούτε πανεπιστήμιο. Θα είναι ένα αυταρχικό εκπαιδευτήριο που θα λειτουργεί σαν ιδιωτική επιχείρηση. Θα είναι το «Πανεπιστήμιο» του ΟΟΣΑ!


Περιοδικό "Σοσιαλισμός από τα κάτω", τ. 82, Σεπτέμβρης- Οκτώβρης 2010