Το ζήτημα συγχωνεύσεων/καταργήσεων σχολικών μονάδων είναι καίριας σημασίας. Στις τρέχουσες συνθήκες συσπειρώνει όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, ενδεχομένως και την τοπική αυτοδιοίκηση, σε άμεση αντιπαράθεση με την ακολουθούμενη εκπαιδευτική πολιτική (περικοπές, συρρίκνωση κοινωνικών παροχών κ.λπ.). Ήδη οι τοπικές κοινωνίες σε όλη τη χώρα, γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικοί, δηλώνουν την αντίθεση τους σε επιχειρούμενες συγχωνεύσεις, αλλά η ηγεσία του υπουργείου τους αγνοεί.
Είναι αναγκαίο να αποτραπούν επιζήμιες από εκπαιδευτική/παιδαγωγική άποψη συγχωνεύσεις σχολείων. Οι προοπτικές είναι ευνοϊκές, ιδίως σε κραυγαλέες περιπτώσεις κατάργησης σχολικών μονάδων, που εξαναγκάζουν και τους προσκείμενους στην κυβέρνηση τοπικούς άρχοντες να μη συναινούν.
Με την ευκαιρία αυτή προβάλλουμε κάποιες παιδαγωγικές και κοινωνικές διαστάσεις του ζητήματος, που μπορούν να συμπληρωθούν και να βελτιωθούν.
1. Το σχολείο δεν λειτουργεί εν κενώ. Είναι ζωτικό τμήμα του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο διασφαλίζει την παροχή μόρφωσης. Η έκφραση «το σχολείο της γειτονιάς», όπως και η αρκετά πρώιμη συζήτηση για το «κοινοτικό σχολείο» υποδηλώνει ακριβώς αυτή τη στενή σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινότητα, τους γονείς, τους τοπικούς θεσμούς, το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Αυτή η συνεκτική σχέση επιτρέπει να αναπτύσσονται πολύπλοκοι δεσμοί αλληλεπίδρασης, που τροφοδοτούν και ενισχύουν τη μορφωτική δύναμη του σχολείου. Συνεπώς, μόνο για πολύ σοβαρούς λόγους πρέπει να στερείται η τοπική κοινότητα το δικό της σχολείο.
2. Παράλληλα, οι γονείς έχουν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του σχολείου. Θεωρούνται, και σωστά, βασικοί παράγοντες της μορφωτικής διαδικασίας – και όχι μόνο. Η τακτική ενημέρωσή τους και η ενεργητική συμμετοχή τους στη σχολική ζωή, ιδίως στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό, είναι ζωτικής σημασίας προϋποθέσεις καλής λειτουργίας του σχολείου. Η συμμετοχή αυτή αδυνατίζει όταν το σχολείο βρίσκεται σε απόσταση από την τοπική κοινωνία. Το σχολείο αποξενώνεται από τους γονείς και ενισχύονται στο παιδί συναισθήματα ανασφάλειας και άγχους, που εκφράζονται με αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο.
3. Με τις συνενώσεις δημιουργούνται κατά κανόνα πολυπληθή σχολεία. Σε τέτοια σχολεία οι έρευνες δείχνουν διεθνώς ότι ενισχύονται τόσο τα αρνητικά συναισθήματα που αναφέραμε (ανασφάλεια, άγχος κ.λπ.) όσο και τα περιστατικά μαθητικής παραβατικότητας και βίας. Το σχολείο πρέπει να έχει περιορισμένο αριθμό μαθητών/μαθητριών, ιδίως στις μικρότερες ηλικίες, ώστε να αισθάνεται κάθε παιδί ασφάλεια, να αναγνωρίζεται και να αναπτύσσει στενές σχέσεις με το διδακτικό προσωπικό. Η ανάγκη αυτή πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς τα ελληνικά σχολεία στερούνται υποστήριξης από το αναγκαίο επιστημονικό προσωπικό (ψυχολόγους, κοινωνικές/-ούς λειτουργούς κ.λπ.).
4. Σχετικό με το μέγεθος του σχολείου είναι και το ζήτημα των πολυπληθών τάξεων (με τμήματα 30 παιδιών), δεδομένου ότι επιδίωξη του Υπ. Παιδείας είναι με τις συνενώσεις σχολείων να δημιουργήσει πολυπληθή τμήματα. Σε μια πολυπληθή τάξη, όπως είναι γνωστό, περιορίζονται οι δυνατότητες των εκπαιδευτικών να εφαρμόσουν διαφοροποιημένη παιδαγωγική πρακτική ώστε να καλύπτουν και ειδικές ανάγκες και ενδιαφέροντα κάθε παιδιού, ή να προωθούν ενεργητικές, ομαδικές και ομαδοσυνεργατικές μεθόδους διδασκαλίας.
5. Με τις συνενώσεις ενισχύονται οι τάσεις εσωτερικής μετανάστευσης / αστικοποίησης, καθώς πολλές οικογένειες θα υποχρεωθούν να μετακινηθούν προς τις έδρες των νέων σχολείων, με συνέπειες αρνητικές για την ανάπτυξη της υπαίθρου.
6. Η πολιτική των συνενώσεων δημιουργεί την υποχρέωση στα παιδιά να μετακινούνται καθημερινά σε μικρές ή μεγάλες αποστάσεις συχνά κάτω από δύσκολες συνθήκες, προκειμένου να φοιτούν ανελλιπώς στο σχολείο. Γι’ αυτό και οι έρευνες δείχνουν ότι κάτω από τέτοιες συνθήκες παρεμποδίζεται η τακτική φοίτηση, δημιουργούνται κενά στη μόρφωση και τελικά ενισχύονται φαινόμενα όπως ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, η σχολική αποτυχία και η εγκατάλειψη του σχολείου (μαθητική διαρροή). Τα προβλήματα αυξάνονται στην περίπτωση παιδιών με αναπηρίες, ειδικές ανάγκες κ.τ.ό. σε σημείο που συχνά λειτουργούν απαγορευτικά στη δυνατότητα μετακίνησης.
7. Οι συνενώσεις, όχι μόνο στην περιφέρεια αλλά και σε αστικά κέντρα, θα υποχρεώσουν ένα μεγάλο μέρος των παιδιών να μετακινούνται καθημερινά με μέσα μαζικής μεταφοράς. Είναι γνωστό όμως πόσο σοβαρά προβλήματα έχουν δημιουργηθεί από την αδιαφορία των αρμόδιων παραγόντων να τηρούν τις οικονομικές υποχρεώσεις του έναντι των ιδιοκτητών των μέσων (π.χ. Θεσσαλονίκη).
8. Αξίζει, καταληκτικά, να αναφερθούν και οι επιπτώσεις των καταργήσεων/συγχωνεύσεων στο εκπαιδευτικό προσωπικό: κατάργηση της μόνιμης θέσης εργασίας και υποχρέωση καθημερινής ή μόνιμης μετακίνησης στον τόπο του παραμένοντος σχολείου, μείωση των θέσεων εργασίας και αύξηση των αδιόριστων εκπαιδευτικών κ.λπ.
Σημειώνουμε ότι όλα τα παραπάνω αρνητικά αποτελέσματα οξύνονται στην περίπτωση παιδιών που προέρχονται από πιο φτωχά οικονομικά περιβάλλοντα, όπου συνήθως παρατηρείται και μια πολιτισμική ασυνέχεια ανάμεσα στο σχολείο και στην οικογένεια (δηλαδή το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το παιδί παρέχει διαφορετικά ερεθίσματα και πρότυπα από εκείνα που ζητάει το σχολείο).
Το ζήτημα των καταργήσεων / συγχωνεύσεων σχολείων πρέπει να αποτελέσει άμεσο αντικείμενο ενδιαφέροντος σε τοπική κλίμακα σε συνάρτηση με το συνολικό ζήτημα της εκπαίδευσης, όπως διαμορφώνεται με την ακολουθούμενη εκπαιδευτική πολιτική (περικοπές κ.λπ.), με στόχο την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας, τη δημιουργία συμμαχιών και την ανάπτυξη ενωτικών διεκδικητικών πρωτοβουλιών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου